Leefgewoonte
De leefgewoonten verschillen niet veel van de andere Marron groepen in het binnenland.
De familie Damba behoort tot de Djoe Lo, welke onderverdeeld is in Kastii, Mainsi.
De mensen leefden in hutten, meestal langs een rivier of kreek
De rivier is zeer belangrijk om de volgende redenen:
1. Drinkwater
2. Baden en de was
3. Transport.
4. Visvang.
5. Waterwegen.
Een marronvrouw voor haar werkhut waar ze cassavebrood bakt. Foto begin 20e eeuw
Tjai swelie
Voor het Christendom kwam, hadden de mensen hun natuurgodsdiensten. De oppergod noemde men Gaangadu. Het werd gedragen door 2 mannen. Voor bepaalde gevallen werd deze god geraadpleegd. Een van redenen was bij ziekte, maar ook bij tragisch overlijdens gevallen. Vaak genoeg had men plenkoffer, trowe watra, voor de doden voorouders. Voor grotere offers kende men de towe njanjan. Dan zette men het eten op de grond (meestal op bananenblad) voor de gestorven voorouders of voor de goden om te komen eten.
Towe wataa
De Mensen leefden van jagen, visvangst, kostgrond beplanten.
Het jagen was een hele attractie. Een van de populaire vangst is het schieten van een tapir, buffel (bofoo).
Omdat het beest te zwaar was om gedragen te worden door een of twee personen, kwam hulp zoeken bij de jongemannen in het dorp. Om te tonen dat het geen grap was, werd het oor afgesneden, en naar het dorp gebracht als bewijs dat met werkelijk een buffel had geschoten.
De jonge mannen gingen dan helpen met het dragen van het beest in stukjes. Elke drager krijgt dan een stukje. De rest wordt verkocht nadat de jager zijn deel had genomen.
Ook het jagen op pingo's en pakira was populair.
Rijsbouw was een must in het binnenland om te
overleven. Rijst werd geplant, naast cassave, napi, tajer, djindja, etc. Het was heeigron aleisi, zoals sikasie, sola en diema. Men zaaide het eerst en daarna aarde er over gegooit met tjap. Dat is kaaboe alisie. Dit is om te voorkomen dat de korrels weggepikt worden door vogels.
Masaa alisie en foto werden geplant op wataagoong.
Als de rijst rijp is dan heb "koti alisie", de oogst. De oogst werd dan gezet op baakoto, om het zo lang als mogelijk te houden.
Die rijst wordt dan gedroogd en stampt (fon alisie) voor de consumptie.
De hutten werden op een speciale manier gemaakt. Ze hadden geen ramen, alleen maar een deur die verfraaid werd met geverfde figuren. Soms werd de hele voorkant van de hut, welke uit planken bestaat, geverfd. Er waren ook hutten die aan de voorkant bedekt werden met boegoe, van het blad van de keskesmaka boom. Soms werd het ook van pienablad gemaakt.
Dit was het vertrouwde beeld van elk Marron dorp, vooral bij de Aukaners. Ze bouwden hun hutten zo dicht als mogelijk bij de rivier. De rivier werd gebruikt als waterwegen om andere dorpen, kostgrond, werkplaatsen voor houtkap en jagen te bereiken. Verder werd de rivier ook gebruikt voor drinkwater, om te baden, de was te doen, maar ook om te vissen. Bij de landingplaats (lampesi) van elk dorp kon je de bekende bakisie (fuik) zien. Om het dorp te bechermen tegen boze geesten werd er ook een kifoengatiki geplaatst. Het was van de spruit van de maripaboom (musokosoko), waaronder iedereen die naar het dorp gaat moest gaan.
De doong (trom) werd gemaakt van speciale houtsoorten, waarvan sede (ceder) een belangrijke was. Dat hout soort bebepaald de suverheid van het geluid. De vel van de hert werd gebruikt om over dat slaggedeelte te spannen.
Pagaai behoorde tot een van kunstwerken die gemaakt werden in het binnenland. Goede vormgeving, mooie kleur geven, waren de dingen die belangrijk waren. Mensen moesten het kunnen bewonderen.
Zij die niet zo handig waren, konden een andere vragen om een palli of een mooie bangi te maken voor hun vrouw.
De wakatiki werd meestal gemaakt voor kapiteins, bonuman en oude mensen. Die van de bonuman was altijd een speciaal soort, met allerlei tapu's en andere attributen. Meestal was dat van de oude mensen een gewone stok.